Początki osadnictwa
Pierwsze wzmianki o osadnictwie na terenie dzisiejszego Bielska Podlaskiego pochodzą z końca XV wieku. Wówczas to książę litewski Aleksander Jagiellończyk nadał prawa miejskie wsiowi Suchowolce, która była zalążkiem dla przyszłego Bielska. Nazwa miasta wywodzi się od rzeczki Biała, przepływającej nieopodal oraz od położenia "białego grodu" na pograniczu litewsko-ruskim. W tym okresie Suchowolce były jednym z większych ośrodków handlowych i rzemieślniczych w regionie, co przyniosło korzyści dla dalszego rozwoju miasta.
Unia Brzeska i wpływy katolicko-prawosławne
W połowie XVI wieku Bielsk Podlaski znalazł się w granicach unickiej diecezji chełmskiej, co miało znaczący wpływ na kształtowanie jego tożsamości religijno-kulturowej. Unici byli grupą katolików obrządku wschodniego, którzy pozostawali pod jurysdykcją patriarchy moskiewskiego. W tym okresie miasto stało się ważnym ośrodkiem religijnym, przyciągając wyznawców prawosławia oraz katolików z całego regionu.
Wpływy żydowskie i wielokulturowość
Od XVII wieku Bielsk Podlaski stał się jednym z ważniejszych ośrodków społeczności żydowskiej na terenie
Rzeczypospolitej. W tym okresie powstało wiele instytucji judaistycznych, w tym synagoga i kirkut. Miasteczko było również schronieniem dla uchodźców religijnych z całej Europy, m.in. Braci Polskich. Wielokulturowość miasta zaowocowała licznymi festiwalami, jarmarkami oraz targami, które odbywały się na przestrzeni lat i stanowiły ważny element jego gospodarczego rozwoju.
Zabory i utrata niepodległości
Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku, Bielsk Podlaski znalazł się pod panowaniem pruskim, a później rosyjskim. W tym okresie miasto utraciło swoją autonomię oraz swobody obywatelskie. Mimo to, nadal funkcjonowało jako ważny ośrodek administracyjno-handlowy w regionie.
Odrodzenie i rozwój w XX wieku
W dwudziestoleciu międzywojennym Bielsk Podlaski znalazł się w granicach Polski, stając się ważnym ośrodkiem przemysłu oraz handlu. W tym okresie powstały m.in. Fabryka Skór "Manteuffel" oraz browar Sosnowskich. Po II wojnie światowej miasto ponownie znalazło się pod administracją radziecką, a następnie polską. Mimo trudnych losów, Bielsk Podlaski przetrwał i stopniowo odzyskiwał swoją pozycję jako ośrodek administracyjno-gospodarczy regionu.
Współczesność i odkrywanie dziedzictwa
Dziś Bielsk Podlaski to niewielkie, ale pełne życia miasto, które oferuje turystom oraz mieszkańcom bogatą
historię oraz liczne zabytki. Do najważniejszych należą: dawna cerkiew unicka pw. Narodzenia NMP (obecnie kościół katolicki), synagoga z lat 1753-1762, Nowy Ratusz z końca XVIII wieku oraz liczne drewniane domy mieszczańskie z przełomu XIX i XX wieku.
W ostatnich latach coraz większą popularnością cieszy się Bielsk Podlaski festiwal, który przyciąga miłośników kultury żydowskiej oraz regionalnej. W ramach festiwalu odbywają się m.in. koncerty, warsztaty artystyczne, projekcje filmowe oraz wykłady o tematyce historyczno-kulturowej.
Bielsk Podlaski to zapomniane dziedzictwo Polski, które kryje w sobie bogatą historię oraz różnorodne grupy narodowościowe. Dzięki staraniom lokalnych władz oraz organizacji pozarządowych, miasto stopniowo odkrywa swoją przeszłość, stając się coraz bardziej atrakcyjnym celem turystycznym dla osób poszukujących autentycznych doświadczeń kulturowych.
